Jurnal Tradisi Golok-Golok Mentok ing Kudus

Tradisi Golok-Golok Mentok ing Kudus

Maysita Christy Pramandari

Program Studi Bahasa dan Sastra Jawa, Universitas Negeri Semarang, maysitatata@gmail.com, 089605241214

                  Kata kunci : tradisi, golok-golok mentok, maulid nabi, kudus                

ABSTRACT

Tradhisi Golok-golok mentok yaiku tradhisi turun-temurun sing ana ing daerah Kudus, Jawa Tengah. Tradhisi ini dilakoni kanggo mengeti dina Maulid Nabi Muhammad SAW. Tujuane yaiku supaya luwih tresna marang Nabi Muhammad SAW lan kanggo nambahi iman lan takwa marang gusti Allah SWT. Babagan sing dianggo bahan penelitian yaiku 1. Masyarakat 2. Prosesi 3. Tujuan. Tradisi iki iseh dianakake ana ing separo desa ana ing Kudus. Babagan sing perlu di undhakake yaiku nambahi minat para warga kang ana ing Kudus kanggo melu nglestariake budaya sing ameh ilang iki. Sadare para warga kanggo melu nglestariake budaya asli kudus diundhakake, uga kebijakan pemerintah sing melu nglestariake budaya asli Kudus. Yen babagan iki iso kewujud, budaya golok-golok mentok bakal diwariske nganti turun-temurun ora wedi katut arus globalisasi.

PENDAHULUAN

LANDASAN TEORITIS

Golok-golok mentok yaiku tradhisi masyarakat muslim, padha ngumpul ana ing masjid utawa musholla kanggo mengeti Maulid Nabi Muhammad SAW. Tradisi iki umume dilakoni bocah-bocah wadon sing padha gawa keranjang cilik (nanya) sing digawe saka pring lan diwenehi pewarna abang lan ijo. Nanya biasane diiseni beras ketan sing dhuwure diwenehi srondeng utawa abon. Ana uga sing ngisi nanya karo sego kering, sego gudangan utawa jajanan pasar. Golok-golok Mentok duweni lagu sing khas, lagune kaya ngene, “golok-golok menthok, selametane bocah wedok, cah lanang, ra entuk njanthok, nek njanthok udele ketok”. Miturut teori, nanya sing gawa lan sing oleh ngijolake mung bocah wadon wae, nanging kasunyatane bocah lanang oleh gawa nanya lan ngijolake karo liyane. Pas acara wis mulai, siji bocah gawa nanya kurang luwih 4-5 nanya banjur digawa ing masjid utawa musholla lan dikumpulake dadi siji kanggo didongani karo para sesepuh. Banjur acarane wis bar, nanya sing digawa oleh diijolake kanggo nanya liyane. Golok-golok Mentok sejahtine duweni niyatan supayane masyarakat utamane bocah-bocah luwih tresna marang agama islam lan ileng laire Nabi Muhammad SAW.

METODE PENELITIAN

A.       Hasil Observasi

1.             Papan panggonan lan wektu

Penelitian iki dianakake ing Perum Sumber Indah 1 Desa Tenggeles. Wektu penelitian dianakake, 3 Januari 2015 jam 17.00 nganti 19.00 WIB.

2.             Populasi

Populasi ana ing penelitian yaiku masyarakat Perum Sumber Indah 1 Desa Tenggeles. Jumlahe kurang luwih 120 wong sing melu partisipasi ana acara Golok-golok mentok. Kanggo kyai ana 5 wong sing ditugasi mimpin donga, barjanji, lan kirim donga utawa yasin tahlil.

3.             Pengambilan Data

Dokumentasi dianggo nambahi instrumen angket karo dudohi data ana ing lapangan sing wis ana. Dokumentasi ana ing penelitian iki yaiku dokumentasi Golok-golok mentok.

         4.      Pembahasan

Saka penelitian sing wis dilakoni, wenehi kesan sing positif kanggo masyarakat muslim. Para masyarakat antusias banget melu acara Golok-golok mentok, sing utama bocah-bocah umur 5-10 taun. Golok-golok mentok yaiku tradhisi sing duweni akeh sisi positif, yaiku :

-          Silahturahmi

Sak liyane kanggo mengeti acara Maulid Nabi Muhammad SAW, masyarakat uga bisa padha silahturahmi. Masyarakat bisa ngakrabake awake dhewe marang bocah-bocah, nganti wong tuwa. Babagan iki isa gawe masyarakat ing daerah kuwi padha bisa menghargai lan ngurmati wong liyane.

-          Nambah Iman lan Takwa

Masyarakat sing melu acara lan sing melu nglestariake tradhisi bisa nambahi iman lan takwa marang gusti Allah SWT, lan luwih tresna marang Nabi Muhammad SAW. Babagan iki bisa positif  kanggo masyarakat muslim, utamane kanggo bocah-bocah sing lagi padha nata masa depane.

-          Nglestariake Tradhisi

Kanggo nglakoni tradhisi iki nganti sregep lan diwarisake marang anak putune, tradhisi bakal terus dianakake nganti ora wedi yen besuk bakal katut karo arus globalisasi.

PENUTUP

Golok-golok metok yaiku tradhisi sing dianakake tiap taun pisan kanggo mengeti dina laire Nabi Muhammad SAW. Tradhisi iki duweni tujuan supayane masyarakat bisa luwih tresna marang Nabi Muhammad lan nambahi iman lan takwa marang Allah SWT. Bocah-bocah uga melu nglestariake tradhisi iki, amarga umume bocah-bocah sing gawa nanya, banjur didongani karo para sesepuh ning daerah dhewe-dhewe. Banjur diijolake karo nanya sing liyane.

Tradhisi Golok-golok mentok ing daerah Kudus isih mlaku nganti apik. Nanging merga anane globalisasi, tradhisi iki saya suwe saya ilang. Babagan sing kudu diundhakake yaiku nambahi minat masyarakat Kudus kanggo melu nglestariake budaya sing ameh punah iki. Sadare masyarakat kanggo nglestariake budaya asli daerah kudu diundhake. Iya uga pemerintah sing kudu melu andil ana pelestarian budaya asli daerah Kudus. Yen babagan iki iso mlaku, budaya golok-golok mentok bakal bisa diwarisake nganti turun-temurun nganti ora wedi katut arus globalisasi.

SARAN

Tradisi Golok-golok mentok yaiku warisan nganti turun temurun. Muga-muga generasi penerus isa melu nglestariake lan ngrameake acara Golok-golok mentok supaya bisa dikenal karo wong liyane, yen Golok-golok mentok iku tradhisi unik sing asale saka Kudus, Jawa Tengah.

DAFTAR PUSTAKA

http://www.majalahopini.com/2015/03/19/golok-golok-menthok-kearifan-lokal-yang-tergerus-zaman/

http://www.kompasiana.com/srisubekti_astadi/golok-golok-menthok-tradisi-peringatan-maulid-di-kudus